Mehmet Can Mertoğlu’nun yazıp yönettiği 2016 yapımı bir
filmden bahsedeceğim şimdi. Bol festival ödüllü, çok metaforlu bir film “Albüm”
Bir çok film sayfasına bakarsak eğer filmin konusu: “ 30’lu
yaşlarının sonlarında ki çift, uzun süredir evlidir ancak çocukları
olmamaktadır. Buna karşılık evlat edinmek için başvuru yaparlar ancak
başvurunun ortaya çıkmasından utanırlar. Bu yüzden kadın, doğum yapacakmış gibi
hamile taklidi yapıp, karnına yastıkları yerleştirir. Yetmez, eşiyle birlikte
geçmişe dönük hamilelik ve doğum fotoğraf albümü yapmaya koyulurlar.”
Baştan söyleyelim filmin sadece bu tarafından bakanlar
oldukça yanılırlar. Zaten kısa bir özetle filmleri anlamak hiçbir zaman mümkün
olmadığı gibi “albüm” filmini de sadece aile albümü olarak yorumlamak filmi çok
yavan bırakır. Ki bu yavanlık filmi eleştirmeden önce filmin birazdan
anlatacağım yapım aşamasında ki emeği gözden yok etmek anlamına gelir. Bu
hiçbir filme yapılmamalıdır. Albüm filmine de yapılmamalıdır.
Az önce bahsettiğim filmin yapım hikayesini geniş bir alıntı
ile bakalım:
Albüm filminin yönetmeni ve senaristi Mehmet Can Mertoğlu senaryoyu yazmaya 2012 yılında başladı. Daha önceleri kafasında olan bir hikâye olduğu için senaryonun yazıya dökülmesi sadece bir hafta sürdü.Filmin senaryosu yazıldıktan sonra Nantes'daki Üç Kıta Festivali'nin Produire au Sud bölümüne seçildi. Festivalin bu bölümünde, film endüstrisindeki çalışmaların geliştirilerek eş zamanlı üretim yapısına odaklanan atölye çalışmaları ile yurtdışından yapımcı ve ortaklar bulmayı amaçlanır. Albüm filmi, bu atölyedeki çalışmalar sonrası 2013 yılında İstanbul'daki "Köprüde Buluşmalar"’a katılarak buradan 2 ödülle döndü. Ayrıca Mertoğlu, senaryosuyla Sundance Enstitüsü gibi birçok ortak yapım platformları ve senaryo laboratuvarına katılarak senaryosunu iyice geliştirdi. Bu senaryo laboratuvarı ve ödüller ile birlikte birçok yapımcının ilgisini çekmeyi başaran yönetmen Mehmet Can Mertoğlu daha sonra Danis Tanović'in yapımcısı Cedomir Kolar’la tanıştı. 2013 yılında İstanbul'daki "Köprüde Buluşmalar" jürisinde Arte Cinéma’nın yöneticisi Olivier Père'de vardı. Bu sayede Père'de filmi tanıdı ve Cedomir sayesinde Arte Cinéma ortak yapımcı olarak filmin projesine dahil oldular. Filmin görüntü yönetmeninin Rumen, Marius Panduru olarak belirlenmesinden sonra ortaklara Romanya'da dahil oldu. Filmin çekimleri öncesi oyuncular ile aylarca prova yapmayı tercih eden yönetmen, provalar boyunca çektiği görüntüleri oyuncular ile birlikte izleyerek oyuncuların da yapım aşamasına katılmasını sağlamıştır.(…) Albüm filminin afişi karikatürist Cem Dinlenmiş tarafından çizilmiştir.Cümleyi tekrar ediyorum: (…) Ki bu yavanlık filmi
eleştirmeden önce filmin birazdan anlatacağım yapım aşamasında ki emeği gözden
yok etmek anlamına gelir. Bu kadar emeğin içinde filmin konusunu sadece
çocuk meselesi(!) olarak görmek filme reva mıdır?
Filmde oldukça fazla metaforlar mevcut. Ancak metaforların
hepsi çok kolay anlaşılabilecek şekilde yalın anlatılmış vaziyette. Bu kadar
lafı uzattın. Bir iki cümle ile filmi özet geç diyenler için şöyle demek
mümkün: “insanların her açıdan fazlaca yozlaştığını belirtip daha da ileri
gidiyor. Yozlaşan bu insanların bir kısmı kamuyu yönetiyor. E kamuda insanları
yönetiyor. Resmen bir kısır döngü içindeyiz. Ve bunu hiçbir görüş ayrımı
yapmadan her görüş için belirtiyor. Dolayısıyla bir ailenin yapmış olduğu üç
kağıttan çok bir teşhir filmi”
Bir çok anlatıda adet olduğu üzere özetten sonra detaylara
inmek gerekiyor. İnelim..
30 yaşında ki çiftten erkek olan 657’ye tabi lise tarih
öğretmeni. Kadın olan ise yine aynı maddeye tabi vergi dairesinde memur. Film
bu yönüyle kamuda ki çürümüşlüğü gözler önüne sermek için ilk adım atıyor. O
kadar ki vergi dairesinde ki memurların tamamının masaya kafalarını yaslayıp
sürekli uyumasının yanında sadece bir kişinin sürekli sıra matik tuşuna basması
vergisini yatırmak istiyenlerin kamudan nasıl hızlıca postalandığını yahut
nasıl hiçbir şey yapmadan saatlerce oturduklarını gösteriyor. Yetmiyor birde
üstüne hamileymiş gibi fotoğraf çekmek isteyen kadına yardım etmek isteyen
başka bir memur yere müthiş bir sertlikte düşüyor ama fotoğrafı çektiren kişi
kılını bile kıpırdatmadan hala poz veriyor. Böylelikle sadece memurluk değil
“insanlık” anlamında da nasıl yozlaştığımızın ilk emaresini gösteriyor film.
Lisede durum farklı mı sanki? Öğretmenler öğrencilere çok
kötü davranıp insan yerine koymazken, nispeten laiklerin çoğunlukta olduğu
bilinen Antalya’dayken öğrenciler öğretmenin hiç sözünü dinlemiyor. Ancak aynı
öğretmen muhafazakarlığın yoğunlukta olduğu bilinen Kayseri’ye gidince
öğrenciler çıt çıkarmadan sanki komutanları karşısındaymış gibi dinliyor.
Öğretmenler odasında hiç kimse birbiriyle konuşmuyor. Ta ki maç konusu açılana
kadar. O kadar ki bulundukları alan fark etmeksizin tüm erkek kamu çalışanları
futbolu konuşuyor. Kadının sözü çok az geçiyor. Kamuda çalışan tüm memurlar
asıl konu haricinde her konudan bahsediyor. Polisse eğer konut kredilerinden
bahsediyor, çocuk esirgeme kurumu müdürüyse dershane fiyatlarından. Özel
hayatlarında kadınlar sadece çocuktan bahsediyor. İnsanlar misafirliğe
geldikleri zaman tek ortak noktaları kahvehanedeymiş gibi oyun oynamak.
Çocuğu evlat edindikten sonra anne ve baba olan çift, Hayao
Miyazaki’nin Ruhların Kaçışı filminde göstermiş olduğu gibi aynı domuz gibi
iğrenç bir şekilde yemek yiyorlar. O kadar ki bu durum tüketici toplumunda
bireyin geldiği noktayı gösteriyor.
Çocuk çocuk diyoruz ama o durum ayrıca incelenmesi
gerekiyor..
Çift ilk olarak evlat edinmek için gittikleri çocuk esirgeme
kurumunda ki bebeği esmer olduğu için “kürt veya Suriyeliye” benzetiyor. Bu
sebeple de almak istemiyor. Burada açıkça yine bir yozlaşma örneği olan
“ırkçılığa” gönderme yapılıyor. Yine aynı çift, başka bir çocuk esirgeme
kurumunda bir çocuk beğeniyorlar. Bu beğeni karşısında çocuğu evlat
ediniyorlar. 1 yıl boyunca kurum tarafından denetime tabi tutulacak olan çifte
bir denetmen geliyor. Denetmen, çocuğun gerçek anne babasının başına ne
geldiğini bilip bilmediklerini çifte soruyor. Çift, “trafik kazasında
öldüklerini söylemişlerdi” diye cevap veriyor. Buna karşılık denetmenin vermiş
olduğu tepki çarpıcı : “oh iyi iyi. Sonradan geliyorlar çocuklarını geri istiyorlar
birde. Şanslısınız yani”
Çocuk, anne ve babasının ortasında uyuyor. Çocuk uyanık.
Anne ve baba sırt üstü “yatmıyorlar” dolayısıyla yüzleri gözükmüyor. Burada da
çocuklarını hiçbir şekilde dinlemedikleri belli. Filmin özeti belki de bu kare.
Çocuk çocuk diye yapmadıkları kalmayan aslında soyculuktan başka bir şey
yapılmadığını gösteren filmin ilk karesi uyuma sahnesinin hemen öncesi gibi
adeta. Çünkü, filmin başlangıcında damızlık üretme tesisinde bir bir dişi inek
sadece çiftleşmek için, erkek inek ise sadece sperm için tutuluyor. Ne kadar
tanıdık!
Filmin bir karesinde televizyon başında babanın uyuya
kaldığını görüyoruz. Bu sırada televizyonda CNNTÜRK’te siyasilerin bir
birlerini hiçbir şekilde dinlemediği bir tartışma programı açık. Taraflardan
biri diğerini teröristlikle suçluyor.Diğeri bu durumu kabul etmiyor. Çok
kutuplu bir ülkenin onu hiç dinlemeyen topluluğu gibi. Ne ironi ama!
Filmin son dakikalarında AVM’den dönen ‘aile’ evde hırsız
olduğunu fark eder. Evinde içinde baba hırsızı kovalar ve hırsız 11. kattan
aşağı düşer. Adamla kadın nezarete konur. Ancak nezaret öncesi kadının “dizinin
en kritik bölümünü kaçıracağım şimdi. Bu nezarette nereden çıktı” demesi,
hırsız dahi olsa bir insanın ölmesi karşısında yaşanan duyarsızlığın yanında
toplumun körlüğünü iyi bir şekilde anlatıyor.
Tüm bunların yanında ayrıca sıradan bir memurun yanında kıdemli bir memurun ve hatta kent yoksulu olarak sınıfsal konumu olan kişilerin dahi sürekli olarak cinsiyetçi küfürler etmesi dikkat çekici!
Filmin son karesinde bir şelale ve şelaleye varmaya çalışan
aileyi görüyoruz. Bu bir toplumsal tüm iğrençliği kusma sahnesi! Devasa bir metafor! Ama çok yalın bir
metafor!
Filmin ismi neden sahte hamile değil? Çünkü film, tüm
bunları anlatırken yozlaşan insanların halini tüm çıplaklığıyla anlatıyor. Peki
neden hamilelik simgesi kullanılmış? Çünkü hamilelik gerçek değil. Sahte! Aynı
toplumun şu anki durumu gibi. Peki nedir gerçek? Çocukların saflığı. Herkes
yüzünü yastığa yahut masaya gömmüş, kafasını kaldırmıyor. Ama bebekler yukarı
bakıyor! Adeta bir albüm gibi. Sahte hamilenin albümü değil ama. Tüm toplumun
albümü!
---
Kaliteli içeriklerimizin devam edebilmesi için Patreon linki üzerinden bize bir kahve ısmarlamanız size hiçbir şey kaybettirmeyecekken bize çok şey kazandıracak.
https://www.patreon.com/kitapdedektifiyiz
Yorumlar
Yorum Gönder