CAN SIKINTISI ÜZERINE FELSEFI VE MODERN YAKLAŞIMLAR

 Can sıkıntısı, insanlık tarihi boyunca bireysel ve toplumsal bir mesele olarak tartışılmıştır. Bu duygu, yalnızca basit bir ruh hali değil, insanın varoluşsal sorularını ve anlam arayışını yansıtan derin bir olgudur. Tarihten modern zamana kadar uzanan bu kavram, felsefi analizlerle zenginleşmiş ve modern yaşamın etkileriyle dönüşüme uğramıştır. Makalenin Amacı   Bu makalede, can sıkıntısının tanımından başlayarak, felsefi yaklaşımlar, modern toplum üzerindeki etkileri ve çözüm önerileri detaylı bir şekilde ele alınacaktır. Can Sıkıntısının Tanımı ve Doğası Can Sıkıntısı Nedir? Can sıkıntısı, genellikle bir şey yapma isteksizliği, yaşamın monotonluğu ya da bir amaçsızlık hissi olarak tanımlanır. Bu duygu, bireyin içinde bulunduğu çevresel koşullardan kaynaklanabilir ya da içsel bir huzursuzluğun dışavurumu olabilir. - Seneca ve Antik Dönem: Antik Yunan ve Roma döneminde düşünürler, insanın günlük yaşamının rutinlerinden kaynaklanan monotonluğa dikkat çekmişlerdir....

Ercüment - Başlangıç / Serkan Eken



 “Check, Check! Kaptan pilotunuz konuşuyor. Sayın yolcularımız Türk Hava Yolları TK3807 sefer sayılı Boeing 730 tipi uçağımıza hoş geldiniz. Bizler daima sizleri sevdiklerinize ulaştırmak için varız. Bazen gökyüzünde bulutlar, bazen güneş ve ay; ancak daima bize sizler eşlik edersiniz. Yüzünüzden hüzün yerine gülücük görmek bizlere her zaman enerji depolar. Bunun bilinciyle her sabaha umutla uyanırız. Bugün sevgili yardımcı pilot arkadaşım Zeynep Tanyalçın ile ben pilotunuz Ercüment Konuksever sizlere eşlik edeceğiz. Yolculuğumuz boyunca tavan istek butonlarını kullanarak bizlere ulaşabilirsiniz. Mutlu bir birlikteliğimizin başlangıcı olması dileğimizle..“

 

-Ercüment Konuksever:

 

 “Doğru muydu duyduklarım? Ben mi anons ettim biraz önce?” diye düşünmeden edemedi. Sahi normalde onun sözleriydi bunlar, hava kurumunun genel metniydi. Gözü kapalı harfiyen söyleyebilirdi. Basit bir hesapla 10 senelik pilotluk tecrübesinde belki de binlerce defa aynı metni seslendirmişti. Yerine göre yardımcı pilotlar değişirdi ancak ana metin hiç sekmeden bu haliyle söylenirdi. Bir de sefer sayısı elbette…

 

 Havalimanının yer hizmetleri çalışanları son hazırlıklarını tamamlarken gözü onlardaydı. Ardından gözü kanatlara kaydı. Biraz sonra yükselecek olan kanatlara bakar halde dalıp gitmişti düşüncelere. Barizdi, uçuş boyu hayıflanacaktı yine. Kaderine küfredecekti. Bütün o ‘kaderini kendin yazarsın’ safsatalarına ayrıca sövecekti. Sahi kader neydi? Biri bizim yerimize yazar, çizerdi de biz oynar mıydık yalnızca? Birinin yıldızları her gece yaktığı gibi bizi de kurup oynatan biri mi vardı? Vladimir Mayakovski’nin şiirini seslendirmeye başladı istemsizce:

 

"Dinleyin! Bu yıldızları böyle, her gece, niçin yakarlar? Herhalde birisine gerekli diye, herhalde yanmalarını isteyen birisi var, ve herhalde birisi, bu balgam parçalarını, inci diye…"

 -Pardon?

 -Aah pardon!

 

 “Balgam mı?” dedi hemen yanına yerleşen kadın, koltuğunu ayarlarken.

 

İşte şimdi sıçmıştı. Eğer düzgünce bir açıklama yapamazsa, en azından yapabildiğini düşünmezse, yolculuk boyunca paranoyalarına yenik düşüp çekinecekti kadından. Korktuğu hayıflanma hissini bile tam anlamıyla yaşayamayacaktı. “Alık!” dedi kendi kendine. “Kader diyordun, haydi karşı koy kaderine!”

 -Şey… Mayakovski, Vladimir Mayakovski… Rus şair… Dinley… Şiirinden…

 

Tam da bir alığın sözleriydi düğüm düğüm olan cümlesi. Cümle bile demeye bin şahit isterdi. Tam da o anda kadının sıcak tebessümü hafifletti Ercüment’in iç sıkıntısını. Ezkaza kadının suratına değmemiş olsa Ercüment’in gözleri bunu da fark edemeyip iyice içine kaçacaktı. Neyse ki tebessümüne ufak bir tısıltıyı da ekledi kadın, böylece Ercüment’in gözlerini kendi üzerine çekme işini şansa bırakmamış oldu, veya kadere…

 

Tebessümden güç bulan Ercüment çekingenliğini kırar gibi olup bir soru sormaya yeltendi:

 -Kadere inanır mısınız?

 Peşi sıra paranoyalar doluştu beynine, daha cümlesi bitmeden. Sanrılarından biri miydi bu kadın? Sanardı Ercüment, hep sanardı… Yoldan geçen biri çakmak istemeye görsün, hemen kurmaya başlardı kafasında. Sanki dünya onun için varolmuştu. Herkes ona hizmet ediyordu sanki. Çakmağı boşuna istememişti adam, oyunda reyting kasıyor olmalıydı. Görünür olmak hevesindeydi. Ercüment’in gözünden yaşanan hayat yeryüzündeki tek hayattı. Bazı sanrılarına göre tek ana karakter Ercüment’tin kendisiydi. İşte o garibim adam da -cebinde çakmağı olduğu halde belki de- soruyordu Ercüment’e. Zavallı Ercüment…

  

-Kadere mi? Elbette, elbette bir çizgi var bizim üzerinden gittiğimiz. Ancak değiştirilemez olduğunu sananlardan değilim. O zavallıcıklar kukla sanıyorlar kendilerini. Oysa değişir, belki yeni bir evren yaratır ama bunun bir önemi yoktur varolan evrenindeki kişi için. Diğer evrenleri ne bilebilir ne de hissedebilir…

 -Peki ya ‘psychic’se?

 -Saykik?

 Anlamıştı hemen; kadının dillerle pek arası yoktu. Süper zekaydı Ercüment. Ta 8 yaşındayken öğretmeni fark etmişti bunu. Çocukluk ve ilk gençlik hayatı boyunca da bunu sergilemişti zaten. Kafasına koyduğu her ne ise gitti ve aldı onu. Birincilikler ve madalyalarla doluydu geçmişi. Ama ne fayda! “Şimdi ancak yolcu koltuğuna oturab…” diye kıpırdadı dudakları.

 -Efendim?

 -Yok size söylemedim. Pardon ne sormuştunuz?

 -Psişik demek istediniz galiba, onu sormuştum. Türkçesi varken ingilizce telaffuzunu kullanmanıza anlam veremediğim için sorguladım. Ama sorun yok, herkes her kelimeyi bilmek zorunda değil ne de olsa.

 

Anlayamamıştı, yine yanılmıştı. Nasıl olurdu? Kendine yönelik onca övgü dolu düşünce yüzerken zihninde, hepsini bir anda alabora etmişti kadın. Pek iyi biri değildi bu kadın. Öyle düşündü Ercüment. Kadın olsa olsa gösteriş budalasıydı. Artık her kime gösterecekse! Zavallı Ercüment…

  -Sorunuza cevap vereyim. Psişikse elbette diğer evrenleri hissedebilir. Yani böyle bir kavram varsa ve biz bunu dilimizde kullanıyorsak, yoktur demek peşin yargılı olmak olacaktır. Bundan her zaman kaçınmışımdır. Ancak inanıyor muyum? Hayır. Diğer evrenleri hissediyorsa bile kanıtlayamadığı takdirde hiçbir bilimsel değeri yoktur. Ki kanıtlayamaz…

  -Evet…

 “Çok konuşkan biri bu, hem de ne kadar donanımlı cümleler kuruyor öyle…” diye düşündü Ercüment. Ve bir anda karar verdi,bu yolculuğu yolcu koltuğunda oluşuna hayıflanarak geçirmeyecekti. Anlatacaktı kadına, iletişim kuracaktı. Her şeyi danışacaktı, aklına gelen irili ufaklı her şeyi…

 

 İrili ufaklı her şeyi abartmış olacak ki “İzmirliler küçüğe ufak der bilir misiniz?” diye sordu. Bu soru karşısında afallayan kadının suratında garip sıcak bir ifade belirdi ve gözleri bir başka güldü. Tanıdık bir şey söylemiş olmalıydı Ercüment. Anlık bir gurur hissetti. Kadını sevindirmişti. Bir an için bile olsa güzel hislere götürmüştü kullandığı kelimeler. Ne mutlu Ercüment’e… 

-Bilirim…

-Neyse kader diyorduk. Ben inanmak istemiyorum kadere. Ancak sürükleniyorum hanımefendi. Tutamıyorum zamanı, akıyor… Ben tam da akışın dışında, sıra dışı bir eyleme kalkışayım her şey birbirine karışıyor adeta.

 

Sahiden de öyle oluyordu. Ercüment’in hayatında hiçbir kararı o vermemişti. Çevresini Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Kurumu belirlemişti. En yakın dostlarını bile lisedeki yurtlardan sorumlu müdür yardımcısı belirlemişti. Yalnızca neyi düşüneceğini seçebiliyordu. O yüzdendir ki düşünmeyi bir başka severdi. Televizyona daldı sanardı çevresindekiler oysa o hemen televizyonun yukarısından duvara odaklanmış düşünürken bulurdu kendini. Belgesel açardı her zaman çünkü diğer kanallarda çok sık reklam oynatılırdı. Diğer ana akım kanallardayken düşünce krizi gelirse avel avel reklam izliyor sanılmamak için belgesel seyrederdi.

 

 “Lütfen kemerlerinizi bağlayınız!” diye anons edildi. O esnada farketti ki yine düşünce bulutuna sürüklenip önündeki koltuğun arkasına monte edilmiş dergilik filesinde parmaklarını gezdirirken buldu kendini. Gözlerini ise önündeki koltuğun sırtına dikmiş, boş boş seyrediyordu.

 -Çok sık düşüncelere dalıyorsunuz ve uzunca bir süre kalakalıyorsunuz. Böylesi kişileri hep ilgi çekici fikirli kişiler olarak görmüşümdür.

 

Elindeki kitabı göstererek “Bu nedenle şu kitabı okumak yerine sizi dinlemeyi tercih ederim doğrusu. Kimsiniz?” diye ekledi.

 

 -Ercüment ben…

 “Sahi kimim ben? Nasıl tanımlanabilir ki biri. Kısaca mı anlatmalı yoksa uzun uzadıya çocukluktan mı başlanmalı?” diye düşünürken 4 saatlik uçuş sürecini hesaba katarak çocukluktan başlamayı uygun gördü Ercüment.

 -Şey… Ben…

 Ben

 “Ben Ercüment Konuksever. Ailemin büyükleri çok misafirperver olacaklar ki böyle bir soyismi uygun görmüşler. Yahut da Aziz Nesin’in söylediği üzre misafirperverlikten çok çok uzak kimseler olabilirler. Bilemem. Onları tanımıyorum. Annem ve babam benim ailemde tanıdığım en büyük kimselerdi. Onlar ailelerini henüz biz doğmadan yitirmişler. Biz, ben ve ablam yani…

 

 Ailem İzmir Bornova’da ikamet eden bir SGK memuru ve bir matematik öğretmeninden ve de onların biricik kızlarından oluşuyordu ben dünyaya geldiğimde. Ablam çok sevecen ve arkadaş canlısı biriydi benim aksime. Bu çocukluğunda da böyleydi, halen böyle… Benim tam aksime. Ben sarı-mavi suskun bir çocuktum, ki halen böyle… Ablamla varoluşlarımızdaki bu fark meslek seçimlerimizi de etkilemiş olsa gerek; o şimdilerde bir doktor, bense… Sahi ben nasıl tanımlamalıyım kendimi? Üniversiteye hazırlanan bir öğrenci miyim, 40 yaşında? Freelance yazılımcılık yapan biri miyim? Yoksa malulen emekli pilot mu demeliyim? Emekli de etmediler ki beni… Basbaya atıldım, meslekten uzaklaştırıldım. Neyse bu tanımı bir cümleye sığdıramayacağım sanırım. Uzun uzadıya anlatmam gerek:

 

 Ben daha küçücükken, henüz 8 yaşlarındayken girdiğim yerel dershane sınavlarında başarı göstererek kendini, çalışkanlığını kanıtlamış biriyim. Bu sınavların akabinde mahalle okulundan koleje geçiş yapıp başarılarıma orada devam etmişim. Etmişim diyorum, çünkü o zamanlar da -tıpkı şu anki gibi- kararlarımı benim yerime kaderim veriyordu sanki. Kaderimi kaleme alan artık o her kimse, o veriyordu. O, ol diyordu ve oluyordu. O, yap diyordu ve yapıyordum. Bu başlarda his gibiydi. Duymazdım onu. Çocukluğumda ufak tefek korkularım vardı ancak olağandışı bir durum yoktu. Sesler duymaz, sanrılar görmezdim. Ancak şimdilerde durum biraz değişti. Lise dönemimin sonlarında, 17-18 yaşlarındayken hisler sese dönüştü. Seslerin diyaloğa dönüşü ise üniversite mezuniyet dönemlerine denk gelmekte sanırım. Veya biraz daha öncesine. Bilemiyorum. Sorsanız hep bir diyalog halinde olduğumuzu iddia edebilirim, gerçek ile sahte arasındaki farkı fark edemeyişim çok uzun yıllara dayanıyor çünkü.

 

 Onu, aslına onları, ilk kez duyduğum dönemi asla unutamıyorum. Öylesine kazındı ki o kalabalığın sesi kulaklarıma. Benzersiz seslerdi. Bu gibi durumları yaşayanlar tanıdık kişilerin seslerini duyduklarını söylerler. Bense bir kalabalığın gürültüsünü duyuyordum. Ve her biri kendine has seslere sahipti, bense hiçbirini daha önce duymamıştım. Derken bu gürültü gittikçe ayrışmaya ve belirginleşmeye başladı. Her bir sesin sahibine bir isim verecek olsam baştan sona bütün Yunan Mitolojisi’ni sayabilirdim ve bu yetmezdi…

 

 Ve lanet olsun! Bu kalabalık hiç uzlaşmadı. Asla uzlaşamazlardı. Hiçbir konuda… Hep bir tartışma ve sonrasında sonuçsuzluk yaşanırdı zihnimin derinliklerinde.

 

 Zihnimin monarşiyle değil de bir meclis tarafından yönetiliyor oluşu sanırım beni demokrasiye düşman yaptı. Evet, demokrasiden zarar gören her gelişmemiş toplum gibi; benim az gelişmiş idrak yeteneğim de zarar gördü. Çok isterdim biliyor musun, çok isterdim… İsterdim ki ben yöneteyim zihnimi. Aklıma ben yön vereyim. Düşüncelerimi ben seçeyim. İstediğimde uyuyabileyim, istediğimde konuşabileyim, istediğimde istediğim şeyi düşünebileyim…”

 -İşte ben buyum: Sanrılarla boğuşan bir tuhaf insanoğlu.

 -Sanrılar demek… Beni daha da meraklandırdınız Ercüment Bey. Daha detaylıca duymak isterim hikayenizi. Hem işim gereği de ilgileniyorum bununla. İnsan psikolojisine oldum olası ilgi duymuşumdur, mesleğimi de bu yönde seçtim zaten.-Psikologsunuz.

 -Evet.

 -Şansım yanımda demektir bu. Konunun uzmanına açılmışım resmen.

 

Gösterdiğinden çok daha sevinmişti Ercüment. Heyecanlanmıştı bile. İçini dökmeye, iletişim kurmaya karar verdiği insan bir uzman çıkmıştı. Daha bir şevkle anlatmaya koyulacaktı.

 

 

..

 

.

 

--------------              

Kaliteli içeriklerimizin devam edebilmesi için bize #askıdakultursanat ile bir bilet ısmarlar mısınız? 



Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

Cumhuriyet Dönemi Roman Özellikleri

Anı Türünün Özellikleri: Detaylı Bir İnceleme

Divan Edebiyatının Kökeni ve Gelişimi