"Devrimin Beyaz Küheylanı" belgesel
filmi ilk olarak, Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan'ın idamının 50.
Yıldönümünde, izleyicilere sunuldu. 2022 yılına ait günlerde bu etkileyici
belgesel, 68 kuşağının devrimci hareketinin izlerini takip ederek geçmişe bir
yolculuk sundu.
Diğer adı Beyaz Motosiklet olan Devrimin Beyaz
Küheylanı belgesel filmiyle 2 – 7 Mayıs arasında gerçekleşen Uluslararası İşçi
Filmleri Festivalinde benim karşıma çıkmasına rağmen, çok sayıda festivale
dahil oldu.
Aslı Esma Karaca'nın yönettiği film, Deniz,
Hüseyin ve Yusuf’un dava arkadaşı Tayfur Cinemre'nin motosikletiyle
gerçekleştirdiği yolculuğu izleyicilere aktarıyor. Cinemre'nin ODTÜ'den
başlayan ve işkencehaneler, hapishaneler ve kaybedilen arkadaşlarının izlerini
taşıyan yolculuk, 68 kuşağının tutkulu mücadelesini ve fedakarlıklarını detaylı
bir şekilde yansıtıyor.
Güvenlik gerekçesiyle döneme ait
fotoğraf ve videoların bulunmamasının yarattığı sıkıntıdan kaynaklı olarak
yönetmen, olay anlarını tanıkların anlatımıyla resimleyerek gösteriyor.
Tanıkların anlatımları, görsel belgeler ve
röportajlar aracılığıyla izleyiciler, o dönemin Türkiye'sindeki sosyal ve
politik atmosfere tanıklık ediyor. Karaca, ayrıntılı anlatımıyla gençlerin
direnişine saygı gösteriyor ve izleyicilere 68 kuşağının ruhunu hissettiriyor.
Bununla birlikte 68 kuşağı denilince akla gelen ilk üç isim haricinde kelimenin
tam anlamıyla birçok “kuşağın” olduğuna dikkat çekiyor.
Belgesel, Mahir Çayan, Ulaş Bardakçı, Hüseyin
Cevahir’in yanında isimsiz bir karakterden bahsediyor: “Tayfur Cinemre”
Cinemre’nin aktarımına göre İstanbul’un sol
hareketinin sorumlularından en önemlisi olan Deniz Gezmiş, Barzani’nin yanına
gidip gerilla eğitimi almak istemiş ancak Filistin’e gitmenin daha doğru
olduğuna karar verilmiş. Buna karşılık Deniz, Ankara sorumlusu olan Yusuf’a
gelip Filistin’e gelip gelemeyeceğini söyler. Yusuf olumsuz cevap verir. Deniz
Filsitin’e gider ancak söylediği tarihte geri dönmez. Yusuf yerinde duramaz ve
Cinemre’yle Filistin tarafına gidip gitmemekte kararsız kalır. Neden sonra
Cinemre ile birlikte Yusuf kullanmayı bile bilmedikleri halde beyaz bir motor
alırlar. Amaçları o motorla Anadolu’yu gezip örgütlenme yapmaktır. Ancak
döndüklerinde onları bir sürpriz bekler. Deniz ve arkadaşları bir banka soymuş
ve ortadan kaybolmuşlardır. Onların önce
şehirden çıkartılmalı, daha sonra da Anadolu’da gezmeleri gerekmektedir.
Bununla da yetinmeyen Deniz ve arkadaşları,
üstüne bir de Amerikan askerini kaçırır ancak ne yapacaklarını bilemezler.
Çünkü bunu Anadolu’da ilk yapan onlardır. İşte bu kaos içinde örgütçülerin
şoförlüğünü beyaz motosikletiyle genellikle Cinemre yapar. Ruhsat onun
üzerinedir.
Yine bu kaçak taşıdığı günlerden birinde
motoru bir ihbar sonrası tanınır. Polis artık motorun sahibinin de peşine
düşer.
Sonrası Deniz’in yakalanması, Mahir ve
yoldaşlarının öldürülmesi.
Deniz, Hüseyin ve Yusuf’un idamı sonrası
Cinemre kendini gizlemeye başlar. Gelen röportajları kabul etmez. Ta ki Karaca
ile karşılaşıncaya kadar. 60 Kuşağına meraklı olan Karaca, kaynakçaları
karıştırırken Cinemre dikkatini çeker. Uzun arayışlardan sonra bir iz bulamaz
ama daha sonra birdenbire en yakın arkadaşının aynı soyadı taşıdığını fark
eder. Onunla yaptıkları telefon görüşmesinde Cinemre’nin öz amcası olduğunu öğrenir.
Bu Karaca’yı havalara uçurur. Ancak bir sorun vardır; Kahramanımız görüşmeyi
kabul etmemiştir.
Uzun uğraşlar sonrası o sorun da atlatılır
ancak Cinemre, röportaj için çok kişinin gidip geldiğini bildiği için Karaca’yı
başlangıçta çok önemsemez. Ta ki meşhur beyaz motosikletin aynısını bulana
kadar. Üstelik motosiklet ile ilk kez her şeyin başladığı ODTÜ’de tekrar bir
araya gelirler.
Kadrajın önünde motor ve Cinemre, arkasındaysa
ODTÜ stadyumundaki “DEVRİM” yazısı.
Yönetmenlerin aktardığına göre Cinemre,
maalesef belgeselin bitmiş halini hiç görmeden Dünya’dan ayrıldı.
Söyleşi sırasında Cinemre’nin gençler için
umutlu olup olmadığını sorduğumda bilmediklerini çünkü çok konuşmayı
sevmediğini, üstelik kendinden bahsetmekten de hoşlanmadığını söylediler.
Kim bilir belki de ODTÜ stadyumundaki “DEVRİM”
yazısını yazalı 50 yıl olduğunu ama hala yazının silinmediğini heyecanla
arkadaşına söylerken sorumun cevabını çoktan vermişti.
Beyaz Motosiklet, Devrimin Beyaz Küheylanı
The White Steed of Revolution
Belgesel / Documentary 95'
Türkçe, İngilizce alt yazılı /
Turkish with English sub
Türkiye / Turkey, 2022
Yönetmen / Director: Aslı Esma
Karaca
Gösterim zamanı: 03.05.2023 18:00
(Fransız Kültür Merkezi)
Yönetmen: Aslı Esma Karaca ve
Sibel Tekin
Yorumlar
Yorum Gönder